Tuần 20:
Bài 17: CUỘC KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG
Nội dung bài học:
- Nước Âu Lạc từ thế kỉ II TCN đến thế kỉ I có gì thay đổi?
- Triệu Đà sát nhập Âu Lạc vào Nam Việt và chia thành 2 quận: Giao Chỉ, Cửu Chân.
- Năm 111 TCN, nhà Hán chiếm Âu Lạc và chia thành 3 quận: Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam, gộp với 6 quận của Trung Quốc thành Châu Giao.
Chính sách thống trị của nhà Hán:
- Bóc lột nhân dân ta bằng hình thức: nộp thuế (nhất là thuế muối, sắt) và cống nạp các sản vật quý.
- Cho người Hán sang ở lẫn với nhân dân ta, bắt nhân dân ta theo phong tục Hán.
→ Âm mưu đồng hóa dân tộc ta.
- Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng bùng nổ
- Nguyên nhân:
- Do ách đô hộ thống trị tàn bạo của nhà Hán, hai Lạc tướng bí mật liên kết với các thủ lĩnh chuẩn bị nổi dậy.
- Thi Sách bị giết hại.
- Mục tiêu:
- Giành lại độc lập cho dân tộc.
- Nối tiếp sự nghiệp của các Vua Hùng.
- Diến biến:
- Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn (Hà Tây).
- Nghĩa quân nhanh chóng làm chủ Mê Linh, tiến đánh Cổ Loa, Luy Lâu. Tô Định hoảng sợ trốn về nước.
→ Cuộc khởi nghĩa thắng lợi.
Bài tập củng cố:
Câu 1: Nhà Hán đã tổ chức việc cai trị Âu Lạc như thế nào?
Câu 2: Nhân dân ta đã bị nhà Hán bóc lột như thế nào?
Câu 3: Nhà Hán đưa người Hán sang ở Châu Giao nhằm mục đích gì?
Câu 4: Em hãy tìm hiểu tiểu sử Hai Bà Trưng.
Câu 5: Nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Câu 6: Cuộc khởi nghĩa nổ ra vào năm nào? Ở đâu?
Câu 7: Qua 4 câu thơ trong SGK, em hãy cho biết mục tiêu của cuộc khởi nghĩa.
Câu 8: Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã diễn ra như thế nào?
Câu 9: Nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa.
Câu 10: Em hãy nêu kết quả, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Tuần 21:
Bài 18:
TRƯNG VƯƠNG VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN
CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC HÁN
Nội dung bài học:
- Hai Bà Trưng đã làm gì sau khi giành lại được độc lập?
- Trưng Trắc được suy tôn làm vua (Trưng Vương), đóng đô ở Mê Linh phong chức tước cho những người có công.
- Các Lạc tướng được giữ quyền cai quản các huyện
- Bãi bỏ luật pháp của chính quyền đô hộ cũ
- Xá thuế hai năm liền cho nhân dân.
=> Thể hiện ý chí quyết tâm của chính quyền độc lập.
2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán đã diễn ra như thế nào?
a. Diễn biến
- Thời gian kháng chiến: Từ tháng 4/42 đến tháng 11/43
- Mã Viện chỉ huy hai vạn quân tinh nhuệ, hai nghìn xe thuyền các loại và nhiều dân phu.
b. Những trận đánh chính:
- Quân Hán tấn công Hợp Phố, quân ta chiến đấu dũng cảm và chủ động rút khỏi Hợp Phố.
- Tại Lãng Bạc, đã diễn ra những cuộc chiến ác liệt giữa quân ta và quân Hán.
- Quân ta lui về giữ Cổ Loa và Mê Linh rồi về Cấm Khê.
- Cuối tháng 3/43 (6/2 âm lịch), Hai Bà Trưng hi sinh oanh liệt trên đất Cấm Khê.
- Cuộc kháng chiến còn tiếp tục đến tháng 11/43. Mùa thu năm 44, Mã Viện thu quân về nước, quân đi mười phần, khi về chỉ còn bốn, năm phần.
- Ý nghĩa: Thể hiện ý chí quật cường, bất khuất của dân tộc.
Bài tập củng cố:
Câu 1: Hai Bà Trưng đã làm gì sau khi giành lại được độc lập?
Câu 2: Việc Trưng Trắc được suy tôn lên làm vua đã nói lên điều gì?
Câu 3: Hãy nêu những việc làm để xây dựng đất nước, gìn giữ độc lập thời Trưng Vương?
Câu 4: Ý nghĩa và tác dụng của những việc làm đó.
Câu 5: Vì sao Mã Viện lại được chọn làm người chỉ huy cuộc xâm lược?
Câu 6: Khi nghe tin nhà Hán đem quân sang xâm lược, Hai Bà Trưng đã kéo quân đến nghênh chiến, việc này chứng tỏ điều gì?
Câu 7: Trước sức mạnh của quân giặc, Hai Bà Trưng đã có kế hoạch như thế nào?
Câu 8: Cuộc chiến đấu ở Cấm Khê đã diễn ra như thế nào?
Câu 9: Để tỏ lòng biết ơn công lao của Hai Bà Trưng đối với đất nước nhân dân ta đã làm gì?
Câu 10: Theo em thế hệ trẻ ngày nay cần làm gì để viết tiếp những trang sử hào hùng của dân tộc?
Tuần 22:
Bài 19:
TỪ SAU TRƯNG VƯƠNG ĐẾN TRƯỚC LÝ NAM ĐẾ
(Giữa thế kỉ I – Giữa thế kỉ VI)
Nội dung bài học:
- Chế độ cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI.
- Đầu thế kỉ III, nhà Ngô tách Châu Giao thành Quảng Châu và Giao Châu.
- Đưa người Hán sang làm Huyện lệnh.
- Thu nhiều thứ thuế, nặng nhất (thuế muối, sắt), lao dịch và nộp cống nặng nề.
- Tiếp tục đưa người Hán sang ở lẫn với dân ta, bắt dân ta phải theo phong tục tập quán của họ.
→ Chính sách thống trị của nhà Hán rất tàn bạo, đẩy người dân lâm vào cảnh khốn và luôn muốn đồng hóa dân ta. Đó chính là nguyên nhân đẫn đến các cuộc khởi nghĩa sau này.
- Tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI
- Mặc dù còn bị hạn chế về kỹ thuật nhưng nghề rèn sắt vẫn phát triển, nhân dân chế tạo được nhiều công cụ sản xuất, vũ khí.
- Biết đắp đê phòng lụt, biết trồng lúa hai năm một vụ.
- Nghề làm gốm, nghề dệt… cũng phát triển mạnh mẽ.
- Các sản phẩm nông nghiệp và thủ công không bị sung làm đồ cống nạp mà trao đổi ở các chợ làng. Chính quyền đô hộ giữ độc quyền về ngoại thương.
Bài tập củng cố:
Câu 1: Từ thế kỉ I Châu Giao gồm những vùng đất nào?
Câu 2: Em hãy cho biết miền đất Âu Lạc trước đây bao gồm những quận nào của Châu Giao?
Câu 3: Từ sau cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhà Hán có sự thay đổi gì trong chính sách cai trị?
Câu 4: Tại Sao nhà Hán lại đánh thuế rất nặng muối và sắt?
Câu 5: Em có nhận xét gì về chính sách bóc lột của nhà Hán?
Câu 6: Ngoài chính sách bóc lột về thuế, cống nạp… nhà Hán còn thực hiện những chính sách thâm độc nào đối với dân tộc ta?
Câu 7: Vì sao nhà Hán tiếp tục chính sách đưa người Hán sang ở nước ta?
Câu 8: Vì sao nhà Hán lại giữ độc quyền về sắt?
Câu 9: Vì sao nghề rèn sắt vẫn phát triển?
Tuần 23:
Bài 20:
TỪ SAU TRƯNG VƯƠNG ĐẾN TRƯỚC LÝ NAM ĐẾ
(Giữa thế kỉ I – Giữa thế kỉ VI)
3. Những biến chuyển về xã hội và văn hóa nước ta ở các thế kỉ I- VI
a. Những chuyển biến trong xã hội
Sơ đồ phân hóa xã hội:
| Thời Văn Lang – Âu Lạc |
Thời kì bị đô hộ |
| Vua |
Quan lại đô hộ |
| Quý tộc |
Hào trưởng Việt│ Địa chủ Hán |
| Nông dân công xã |
Nông dân công xã |
| |
Nông dân lệ thuộc |
| Nô tì |
Nô tì |
b. Văn hóa:
- Chính quyền đô hộ mở trường học dạy chữ Hán tại các quận, huyện.
- Du nhập vào nước ta Nho giáo, Đạo giáo, Phật giáo và những luật lệ, phong tục, tập quán Hán.
→ Nhân dân ta đấu tranh bảo vệ tiếng nói, chữ viết, phong tục và nếp sống của dân tộc. Đồng thời cũng tiếp thu những tinh hoa của nền văn hóa Trung Quốc và các nước khác làm phong phú thêm nền văn hóa của mình.
4. Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)
a. Nguyên nhân:
- Do chính sách thống trị tàn bạo của nhà Ngô.
- Nhân dân không cam chịu bị áp bức, bóc lột nặng nề.
b. Diễn biến:
- Năm 248, cuộc khởi nghĩa bùng nổ ở Phú Điền (Hậu Lộc – Thanh Hóa).
- Nghĩa quân đánh phá các thành ấp của nhà Ngô, rồi mở rộng ra khắp Giao Châu.
- Vua sai Lục Dận đem 6000 quân đàn áp, Bà Triệu hi sinh trên núi Tùng (Thanh Hóa).
c. Ý nghĩa:
Khẳng định ý chí bất khuất của dân tộc trong cuộc đấu tranh giành lại độc lập.
Bài tập củng cố:
Câu 1: Quan sát sơ đồ, em có nhận xét gì về sự chuyển biến xã hội ở nước ta?
Câu 2: Chính quyền đô hộ đã thực hiện những chính sách văn hóa thâm độc như thế nào để cai trị nhân dân ta?
Câu 3: Dựa vào SGK, các tư liệu sách báo, nguồn internet… để tìm hiểu về Nho giáo?
Câu 4: Dựa vào SGK, các tư liệu sách báo, nguồn internet… để tìm hiểu về Phật giáo?
Câu 5: Dựa vào SGK, các tư liệu sách báo, nguồn internet… để tìm hiểu về Đạo giáo?
Câu 6: Vì sao người Việt vẫn giữ được phong tục tập quán và tiếng nói của tổ tiên?
Câu 7: Nguyên nhân bùng nổ cuộc khởi nghĩa Bà Triệu.
Câu 8: Em hãy tìm hiểu tiểu sử về Bà Triệu.
Câu 9: Dựa vào SGK trang 56, em hãy đọc đoạn trích Bà Triệu đáp lại khi có người khuyên bà lấy chồng. Em hiểu như thế nào về những câu nói đó của bà?
Câu 10: Để ghi nhớ công ơn của Bà Triệu theo em chúng ta phải làm gì?
Tuần 24:
LÀM BÀI TẬP LỊCH SỬ
(Hệ thống lại kiến thức trong giai đoạn từ giữa thế kỉ I – giữa thế kỉ VI)
Câu 1: Nhà Hán đã chiếm Âu Lạc như thế nào?
Câu 2: Chính sách thống trị của phong kiến phương Bắc đối với nhân dân ta như thế nào?
Câu 3: Nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Câu 4: Sau khi giành lại độc lập Hai Bà Trưng đã làm gì?
Câu 5: Trước thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng thì nhà Hán đã làm gì?
Câu 6: Nhà Hán đã thi hành chính sách cai trị như thế nào sau khi đàn áp cuộc khởi nghĩa.
Câu 7: Tại sao chúng lại tiếp tục đưa người Hán sang ở với nhân dân ta?
Câu 8: Nhân dân ta đã làm gì để lưu giữ những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc?
Câu 9: Việc nhà Hán mở trường dạy chữ Hán tại các quận, huyện nhằm mục đích gì?
Câu 10: Vì sao lại nổ ra cuộc khởi nghĩa Bà Triệu? Nêu rõ thời gian, địa điểm.
Câu 11: Từ những nhân vật lịch sử như Hai Bà Trưng, Bà Triệu… em có nhận xét gì về tinh thần yêu nước, yêu tự do của nhân dân ta và khát khao bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc? Theo em để tiếp tục gìn giữ những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, chúng ta phải làm gì?
Chúc các em sức khỏe và học tập tốt!