I. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897 - 1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
- Năm 1887, Thực dân Pháp thành lập Liên bang Đông Dương gồm 5 xứ, do Toàn Quyền Đông Dương (người Pháp) đứng đầu.
- Việt Nam bị chia làm 3 xứ với 3 chế độ cai trị khác nhau:
+ Bắc Kì: Nửa bảo hộ.
+ Trung Kì: Bảo hộ.
+ Nam Kì: Thuộc địa.
- Bộ máy chính quyền từ trung ương đến cơ sở đều do Thực dân Pháp chi phối.
- Người Pháp nắm quyền trực tiếp ở cấp xứ và tỉnh.
- Từ phủ, huyện trở xuống, người Pháp nắm quyền thông qua bộ máy quan lại (tay sai) người Việt.
=> Chia rẽ các dân tộc Đông Dương, tăng cường áp bức, làm giàu cho tư bản. Xóa tên các nước thuộc Liên bang Đông Dương trên bản đồ thế giới.
2. Chính sách kinh tế.
a) Nông nghiệp:
- Chúng đẩy mạnh việc cướp đoạt ruộng đất.
- Phương pháp bóc lột nông dân theo kiểu: phát canh thu tô.
b) Công nghiệp
- Thực dân Pháp tập trung khai thác than và kim loại.
- Sản xuất xi măng, gạch ngói, điện, nước,…
c) Giao thông vận tải: Thực dân Pháp tăng cường xây dựng hệ thống giao thông vận tải như: đường, cầu, bến cảng…vừa để vươn tới các vùng nguyên liệu, bóc lột kinh tế, vừa đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.
d) Thương nghiệp tài chính:
- Độc chiếm thị trường Việt Nam.
- Mua bán hàng hóa, nguyên liệu.
- Đánh thuế nhẹ và miễn thuế với các mặt hàng của Pháp.
- Đánh thuế nặng vào các mặt hàng người Việt quen dùng, đặc biệt là đánh vào thuế muối, thuế rượu, thuế thuốc phiện.
ð Nền kinh tế Việt Nam đầu thế kỉ XX đã có nhiều biến đổi, nhưng cơ bản nền kinh tế nước ta vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, phụ thuộc.
3. Chính sách văn hóa – giáo dục.
- Vẫn duy trì văn hóa giáo dục phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp.
- Về sau, Pháp mở trường học mới nhằm đào tạo lớp người bản xứ phục vụ cho công cuộc cai trị.
- Mở một số cơ sở văn hóa, y tế.
- Mục đích:
+ Đào tạo lực lượng phục vụ công cuộc khai thác cho Pháp.
+ Dùng người Việt trị người Việt.
+ Làm ngu muội, suy đồi, diệt vong nền văn hóa Việt Nam. Kìm hãm dân ta trong vòng ngu dốt để dễ cai trị.