1.Ôn lại kiến thức
Các bước làm văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí
Mở bài:
Bước 1: Giới thiệu tư tưởng, đạo lí
Bước 2: Trích dẫn câu ca dao, tục ngữ, câu nói,…
Thân bài:
Bước 1: Giải thích
Bước 2: Biểu hiện, dẫn chứng (lấy ví dụ)
Bước 3: Ý nghĩa (trả lời câu hỏi vì sao cần phải có…)
Bước 4: Phê phán những hành động sai
Bước 5: Nêu những hành động đúng
Bước 6: Liên hệ bản thân (là học sinh em cần…)
Kết bài:
Bước 1: Khẳng định lại vai trò, ý nghĩa của tư tưởng đạo lí
Bước 2: Kêu gọi, lời khuyên,… (VD: Chúng ta cần giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp đó)
- Bài tập
Đề: Nhân dân ta có câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim”. Em hãy chứng minh câu tục ngữ trên.
Dàn ý
I. Mở bài
- Ý chí nghị lực là một đức tính không thể thiếu đối với con người trong cuộc sống.
- Trích dẫn câu tục ngữ
II. Thân bài
1. Giải thích vấn đề
- Nghĩa đen:
+ "Sắt": Vốn là những vật to lớn, bề ngoài sần sùi, không sáng bóng,đẹp đẽ, lại vô cùng cứng rắn.
+ "Kim": Chỉ những vật vô cùng nhỏ bé, nhẵn nhụi, bề mặt sáng, hữu dụng trong cuộc sống như dùng để may vá quần áo.
à "Có công mài sắt, có ngày nên kim": Tức là có quyết tâm, kiên nhẫn, miệt mài, ngày qua ngày mài mòn thanh sắt lớn để tạo nên thành quả là chiếc kim bé nhỏ, đẹp đẽ được tôi rèn từ một thanh sắt lớn, xấu xí.
- Nghĩa bóng:
+ "Sắt": Tức là khó khăn, những thử thách trên con đường đạt tới mơ ước và những điều mình mong muốn. Nó cũng là những công việc nhỏ cần thiết để góp phần tạo nên thành quả xứng đáng.
+ "Kim": Tức là thành quả sau một quá trình kiên trì, nhẫn nại thực hiện mọi thử thách và khó khăn. Nó cũng là ý nghĩa của sự luyện tập, của lòng quyết tâm bền bỉ.
à "Có công mài sắt, có ngày nên kim": Là lời khuyên nhủ chúng ta phải biết cố gắng, nỗ lực, kiên trì thì sẽ được hưởng thành quả xứng đáng, đạt được ước mơ cũng như mong ước của mình. Muốn đạt được ước mơ thì phải luôn biết nỗ lực không ngừng nghỉ, phải luôn quyết tâm thực hiện tới cùng.
- Biểu hiện, dẫn chứng
- Biểu hiện: Trong cuộc sống, chúng ta có thể bắt gặp những người có ý chí quyết tâm hoàn thành những công việc khó khăn.
+ Đó là những học sinh có ý chí nỗ lực trong học tập
+ Những người vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn của bản thân để sống có ích và cống hiến.
- Dẫn chứng (ví dụ)
+Tục ngữ: “Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo”, “Có công mài sắt, có ngày nên kim”, “Có chí thì nên”
+ Từ xưa đến nay, các vị danh nhân đều là những người có nghị lực. Cụ Đồ Chiểu vượt qua khó khăn và bất hạnh để cống hiến cho đời những tác phẩm hay, có giá trị.
+ Edison sáng tạo ra bóng đèn điện với hơn hai nghìn lần thử nghiệm.
+ Hồ Chí Minh là một điển hình cho sự cố gắng, kiền trì để tạo nên thành công. Người đã bôn ba gần nửa đời người ở nơi xứ người, mong tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc. Cuối cùng, sau bao nỗ lực, cũng như quyết tâm sắt đá, Người đã tìm ra phương hướng, ra con đường đưa dân tộc ta thoát khỏi ách nô lệ, trở thành một đất nước độc lập.
+ Ngoài ra, chúng ta cũng có thể thấy tấm gương thầy Nguyễn Ngọc Ký. Thầy giờ đây là một giảng viên đứng trên bục giảng. Nhưng để thực hiện được điều đó, thầy đã phải quyết tâm rèn luyện đôi chân mình để đôi chân có thể thay thế đôi tay học được những con chữ.
- Liên hệ thực tế:
+ Những bạn học sinh biết quyết tâm vươn lên, biết kiên trì học hỏi thường trở thành những đứa con ngoan, trò giỏi.
+ Mỗi người trong xã hội phải luôn có được sự quyết tâm, kiên trì trong học tập, công việc thì mới đạt được thành quả xứng đáng. Nếu không có được sự bền lòng, vững chí, dễ nản lòng thì làm việc gì cũng khó khăn. Như Bác Hồ đã dạy "Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp bể/ Quyết chí ắt làm nên".
- Ý nghĩa
Vì sao phải có ý chí nghị lực?
+ Vì mỗi lần thất bại, ta sẽ rút kinh nghiệm, khắc phục và chắc chắn lần sau sẽ thành công.
+ Bất cứ ai cũng có những lần thất bại. Nếu là người có ý chí nghị lực thì họ sẽ tìm ra những biện pháp để có thể vượt qua mọi khó khăn, không bỏ cuộc nửa chừng.
4. Phê phán
- Những người dễ nản lòng, buông xuôi, bỏ cuộc, bi quan
- Vẫn còn những học sinh vì điểm kém mà nản lòng, không chịu suy nghĩ trước những khó khăn.
- Vẫn còn những người con khi thấy gia đình khó khăn về vật chất hoặc thiếu vắng một mái ấm gia đình đã vội chán nản, bỏ bê việc học.
5. Hành động đúng
- Rèn luyện cho mình tinh thần vượt khó, luôn tin tưởng vào bản thân mình.
- Siêng năng, lạc quan
- Luôn nỗ lực trong mọi hoàn cảnh, lấy câu “Thất bại là mẹ thành công” làm phương châm sống.
- Ta cần nhớ: Lòng kiên nhẫn, ý chí phải hướng về mục đích tốt đẹp. Mọi sự thành công còn đòi hỏi con người phải có thêm tài năng, sự sáng tạo trong công việc.
6. Liên hệ bản thân
Bản thân là học sinh, em sẽ …
III. Kết bài
- Ý chí nghị lực là một trong những yếu tố quan trọng giúp ta thành công trong công việc.
- Chúng ta cần phải rèn luyện và học tập không ngừng để trở thành người có ích cho xã hội
Bài tập 1: Em hãy viết mở bài cho đề trên theo 2 cách (trực tiếp và gián tiếp)
Bài tập 2: Em hãy viết đoạn văn từ (8 – 10 dòng) giải thích và nêu biểu hiện, dẫn chứng của câu tục ngữ.
Bài tập 3: Em hãy viết đoạn văn từ (8 – 10 dòng) trình bày ý nghĩa của ý chí nghị lực.
Bài tập 4: Em hãy viết đoạn văn từ (8 – 10 dòng) phê phán hành động sai và nêu những hành động đúng của ý chí nghị lực.